Bài viết cung cấp nguyên nhân sản sinh khí độc H₂S trong ao và những biện pháp giải quyết vấn đề H₂S trong ao nuôi tôm khi tảo tàn và sau những cơn mưa lớn.

Nguyên nhân

Trong ao nuôi có nước trong trước khi thả giống, tảo phát triển ở đáy ao. Sau đó, khi thực vật phù du nở hoa trong nước ao, nó chặn ánh sáng chiếu xuống tảo ở đáy ao, khiến sụp tảo, kết quả dẫn đến sản sinh ra H₂S.

Ao có đất cát hoặc đất xốp.

Mực nước trong ao sâu và lượng ôxy không đủ, tạo ra điều kiện yếm khí dẫn đến sự sản sinh H₂S.

Ao chứa hàm lượng chất hữu cơ lơ lửng cao. Khi chất hữu cơ lắng xuống đáy ao, nó tạo ra các điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất khí độc H₂S.

Ao lót bạt HDPE bị rò rỉ. Khi chất hữu cơ thấm qua các lớp lót này, vào một khu vực không có ôxy, H₂S được tạo ra.

Trong ao có hàm lượng thức ăn dư thừa và chất thải nhiều gặp sự cố tảo nở hoa.

Ao bị nhiễm phèn (axit sunfat) có độ pH thấp và lượng chất hữu cơ cao hỗ trợ giải phóng H₂S.

Tác động

Độc tính của H₂S phụ thuộc vào 3 thông số chính: pH, nhiệt độ và ôxy hòa tan. H₂S cản trở quá trình vận chuyển ôxy của tôm. Nồng độ ôxy hòa tan trên 3 ppm hỗ trợ ngăn chặn sự hình thành H₂S. Khi tất cả 3 yếu tố pH, ôxy và nhiệt độ thấp khiến thì  H₂S lại càng nguy hiểm hơn.

Trong ao nuôi, H₂S gây thiếu hụt ôxy trầm trọng, tác động rất xấu đến tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của tôm. Nồng độ H₂S trong nước ao từ 0,01 đến 0,02 ppm thì tôm sẽ bị nhiễm độc và chết hàng loạt. H₂S gây thiệt hại cho người nuôi cá, nuôi tôm nhiều hơn các tác nhân khác gây ra. Đối với tôm sú, thường sống tập trung ở đáy ao; đây là nguyên nhân khiến tôm bị stress và yếu, dễ bị cảm nhiễm vi khuẩn Vibrio, hoặc nghiêm trọng hơn là tôm sẽ bị chết (hội chứng tháng nuôi đầu).

Xử lý tảo tàn

Một khi có sự cố tảo tàn, pH sẽ giảm ngay lập tức. Nồng độ chất hữu cơ sẽ tăng đột ngột, dẫn đến sự hấp thụ ôxy đột ngột. Khí độc sẽ được giải phóng và vi khuẩn sẽ phát triển mạnh. Cần thực hiện như sau:

Cắt giảm lượng thức ăn 50 – 60%.

Sử dụng vôi mịn để duy trì độ pH và làm nổi các sinh vật phù du đã chết. Sau đó nhanh chóng loại bỏ chúng ra khỏi ao.

Tăng cường chạy máy sục khí để tập trung chất thải vào giữa ao.

Thay nước bằng cách hút bùn ở trung tâm của ao.

Sử dụng các vi khuẩn tiêu thụ H₂S.

Giải pháp

Ngay lập tức cắt giảm lượng thức ăn 30 – 40% trong ít nhất 3 ngày cho đến khi các điều kiện trở lại bình thường.

Tăng cường sục khí ngay lập tức (nhưng lưu ý về sự xáo trộn bùn trong quá trình lắp đặt thiết bị sục khí mới).

Thay nước để đảm bảo duy trì nước sạch và sử dụng men vi sinh.

Sử dụng vôi ngay lập tức để tăng pH đến hơn 7,8.

Sử dụng các vi sinh vật có thể tiêu thụ H₂S như Paracoccus pantothrophus.

Làm thế nào để ngăn chặn vấn đề H₂S, trong khi mưa lớn?

Vào thời điểm 3 giờ sáng, luôn đảm bảo nồng độ ôxy hòa tan trong ao nuôi tôm của bạn cao hơn 3 ppm (tính từ 3 mét so với mép bùn và 30 cm tính từ mặt ao).

Cho tôm ăn theo nhu cầu, hạn chế cho ăn dư.

Giám sát, quản lý chất hữu cơ trong ao bằng việc xiphong đáy.

Tránh canh tác trong đất xốp hoặc cát hoặc trong khu vực đất phèn.

Giữ độ pH trong khoảng từ 7,8 đến 8,3 trong suốt vụ nuôi. Cần đảm bảo dao động độ pH hàng ngày phải <0,4.

Nguồn: Tạp chí Thủy sản